[vc_row][vc_column][vc_column_text]
Kabızlık; boşaltım sıklığındaki azalma, boşaltım anında zorluk yaşanması, topak topak veya sert dışkı kıvamı gibi tanımları içerir. Ayrıca; karında rahatsızlık, şişkinlik, aşırı ıkınma olabilir. Kabızlık, haftada 3 ya da daha az boşaltım yapma şeklinde de tanımlanabilir. Normal boşaltım sıklığı, haftada 3 ile 12 kere arasında değişebilmektedir. Batı toplumlarında en yaygın bağırsak hastalıklarından biridir. Dünya çapında yaklaşık %14 oranında görülmektedir.
Kabızlık Nedenleri: fiziksel aktivite eksikliği, tuvalete gitme ihtiyacını ihmal etme, yetersiz posa veya sıvı alımı, laksatiflerin yanlış kullanılması, hipotiroidizm, metabolik ve endokrin anormallikler (diyabet gibi), gebelik, yaşlılık, hemoroid (basur) vb. olarak sayılabilir.
Kabızlığın tedavisinde özellikle posayı ele alacak olursak, öncelikle posanın ne demek olduğunu açıklamak gerekir. ‘‘Posa veya diyet lifi’’ terimi, 1953’te ortaya çıkmıştır. Posa; sindirim sistemindeki enzimler tarafından sindirilmeyen, yenebilir bitki maddelerini ifade etmektedir. Ayrıca, pişirme işlemi posayı yok etmemektedir.
Posa; bağırsakların düzenli çalışmasını sağlama, koroner kalp-damar hastalıkları riskini azaltma, tip 2 diyabet riskini azaltma, bazı kanserlere (kolorektal kanser gibi) yakalanma riskini azaltma ve tok tutarak vücut ağırlığının kontrolünü sağlamada önemli yere sahiptir. Posa, dışkı hacmini ve akışkanlığını artırarak ve sindirim sistemindeki geçiş süresini hızlandırarak kabızlıkta etkili olmaktadır. Ayrıca posanın; kan şekerinin yükselmesini önlemek, kandaki toplam kolesterol veya LDL (kötü huylu) kolesterol seviyelerini düşürmek gibi etkileri de vardır.
Posa Kaynakları: Tam tahıl ürünleri, mısır gevreği, meyveler (armut, portakal gibi), kök sebzeler (karnabahar, yeşil fasulye gibi), kurubaklagiller (kuru fasulye, mercimek gibi), kuruyemişler (fındık, ceviz, badem gibi), bezelye, yulaf vb. olarak sayılabilir. Bunlar, doğal olarak laksatif etki (bağırsakların çalışmasını hızlandıran) gösterirler.
Posa Alımı İçin Önerilen Miktarlar: Genel olarak 1000 kalori başına 14 gram önerilmektedir. Yetişkinler için günde 25-35 gram, 2 yaşından büyük çocuklar için günde yaş + 5 gram formülü şeklinde öneri yapılmaktadır.
Kabızlıkta Tıbbi Beslenme Tedavisi: Bireylerde sedanter yani hareketsiz yaşam tarzı ve yetersiz beslenme sonucunda kabızlık görüldüğünden dolayı, kabızlığın tıbbi beslenme tedavisinde; posadan zengin besinlerin tüketimi, yeterli sıvı alımı (temel olarak su) ve fiziksel aktivite yapılması gibi öneriler bireye özgü olarak uygulanmalıdır.
Kabızlıkta Öneriler:
- Günde en az 6 porsiyon tam tahıl ürünleri tüketilmeli. Beyaz ekmek yerine tam buğday unundan yapılmış ekmek veya çavdar ekmeği tercih edilmeli. Pirinç pilavı yerine bulgur pilavı tercih edilmelidir.
- Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmeli. Meyve ve sebzeler yenebilir kabukları ile birlikte tüketilmeli. Meyve suyu yerine meyvenin kendisi tercih edilmelidir. Çünkü posa, meyvenin kabuğunda ve kabuğa yakın kısmındadır. Ayrıca, yemeklerin yanında salata tüketilmeli.
- Kurubaklagiller haftada 2 veya 3 kez tüketilmeli.
- Günde en az 2-2.5 litre sıvı tüketilmeli.
- Et yemeklerini sebze ile pişirmek, çorbalarda mercimek, kepekli pirinç tercih etmek posa miktarını artırır.
- Sabahları aç karnına erik veya kayısı tüketmek, ardından 1 su bardağı ılık su veya ıhlamur içmek, bağırsak hareketlerini artırmaktadır.
- Erik, kayısı, incir gibi meyveler taze veya kuru halde tüketilebilir. Bu meyvelerle yapılmış kompostoları beslenmenize ekleyebilirsiniz.
- Kabızlık için beslenmenize dikkat ettiğiniz süre içinde elma, muz, patates, pirinç lapası gibi besinleri tüketmemeye özen gösteriniz.
- Alkol ve kolalı içeceklerden kaçınınız.
- Haftada 5 defa normal düzeyde en az 30 dakika fiziksel aktivite yaparak hareketinizi artırınız.
- Düzenli tuvalete gitme alışkanlığı edininiz.
Dyt. Mustafa HOCA
mustafa.h.91@hotmail.com
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]