Gestasyonel Diyabet Nedir ?
Daha önceden diyabeti olmayan bir gebede diyabet ortaya çıkmasına gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) adı verilir. Gebelikte bebeğin gelişmesini sağlamaya yönelik olarak glikoz metabolizmasında önemli değişiklikler meydana gelir. Plasentadan salgılanan bir hormon gebelikte bebeğe yeterince glikoz gitmesini sağlamak amacıyla insülinin kan şekerini düşürücü etkisini frenler. Böylece gebelikte doğal bir hiperglisemi (şeker seviyesinde yükselme) eğilimi ortaya çıkar. Bu eğilim bazen patolojik boyutlara ulaşabilir. Özellikle 24. gebelik haftasından itibaren anne adayı diyabetik hale gelebilir.
Gestasyonel diyabet gelişme riskinin yüksek olduğu anne adayları
- Daha önce ölü doğum yapmış , iri bebek (4000 gram üzerinde) doğurmuş; birden fazla sayıda düşük yapmış olan bayanlarda ;
- Daha önceki gebeliğinde gestasyonel diyabet geçirmiş olan;
- Gebelik öncesi kilosu normalden fazla olan bayanlarda ;
- 35 yaş ve üzeri bayanlarda ;
- Birinci derece akrabalarından birinde diyabet olan ;
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ya da mantar enfeksiyonu olan anne adaylarında;
- Mevcut gebeliğinde bebeği gebelik haftasına göre daha iri olan;
- Gebelik esnasında fazla kilo almış olan;
- İdrarda glikoz çıkışı saptanan ya da diyabet belirtileri gösteren (çok yemek yeme ve su içme, bol idrar yapma gibi) gebelerde de gestasyonel diyabet mevcut olabilir ya da gebeliğin kalan kısmında gelişebilir.
Gestasyonel diyabet tanısı nasıl konur?
Gebelikte şeker hastalığı tanı testi (Şeker yükleme testi) (OGTT)
12 saatlik bir açlık süresi sonunda açlık kan şekeri ve suda çözünmüş 50 gram glikozun içilmesinden bir, iki ve üç saat sonra damardan kan alınarak tokluk kan şekeri ölçümü yapılır. Bu dört ölçümden iki ya da daha fazlasının yüksek çıkması durumunda gestasyonel diyabet tanısı kesinleşir.Ölçümlerden yanlızca biri patolojik çıkan anne adayları yakın takibe alınır.
Gebelik şekerinin yarattığı tehlikeler ve tedavisi nelerdir?
Gestasyonel diyabet tanısı konduktan sonra tedavi tıbbi beslenme tedavisi ve insülin tedavisi ile yapılırKan şekerlerini normale döndürerek bebekte gebelik döneminde veya doğum sonrası ilk günlerde ortaya çıkması muhtemel durumların önüne geçilmesi açısından insülin tedavisi oldukça önemlidir. Bu nedenle insülin tedavisi önerilen anne adaylarının bu tedaviyi korkmadan kabul etmeleri ve uygulamaları önemldir.
Diyet Tedavisi
Hamilelikte şeker hastalığı durumunda uygulanabilecek diyet listesi hastanın yaşına, kilosuna, sağlık durumuna, var olan diğer hastalıklarına, fiziksel aktivite düzeyine göre değişiklik göstermektedir. Sadece şeker hastalarının değil özel beslenme gereken bütün hastaların doktorlarına ve diyetisyenlerine danışmadan kendi başlarına, başka yerlerden öğrendikleri diyetleri uygulamamaları gerekir. Çünkü her insanın hastalığı ve uygulaması gereken diyet programı farklıdır.
Dikkat edilmesi gerekenler
Gebelikte diyabet (gebelik şekeri) tanısı konulduğunda yenmemesi gereken besinlerden bazılarını sıralamak gerekirse:
– Tatlı, çikolata, şeker yenmemelidir.
– Önerilerden fazla miktarda meyve yenmemelidir.
– Ekmek, börek, makarna gibi un ürünlerini fazla yememek gerekir.
– Pirinç ve patates fazla tüketilmemelidir.
– Meyve suları fazla miktarda şeker içerdiği için tüketilmemelidir.
– Enerji içecekleri gebelikte tüketilmemelidir.
– Çay çok açık ve şekersiz içilmelidir.
– Kahvaltıda bal, reçel, çikolata gibi hızlı şeker yükseltici besinler almamaya dikkat edilmelidir.
– Öğün aralarında abur cubur, çikolata, bisküvi, tatlı vb. yieyecekler tüketilmemelidir.
– Öğünlerin saatlerine dikkat edilmelidir, öğünler atlanmamalıdır. Günde 6 öğünde beslenme önerilmektedir.
– Tatlandırıcı içeren diyet (light) ürünlerin tüketilmesi veya tatlandırıcı şekerler gebelikte önerilmez.
Gebelik döneminde karbonhidratı tamamen kesmek sakıncalıdır, onun yerine karbonhidratlar doğru besinlerden alınmalı. Tam tahıl taneleri, kepekli pirinç, kepekli makarna, bulgur ve yulaf gibi posadan zengin besinler tercih edilmeli ve ara öğünler atlanmamalıdır.
Egzersiz, spor ve hareketli yaşam tarzı:
Haftada ortalama 5 gün 30 dakika hafif derecede egzersiz (yürüyüş) aşırı kilo almayı önlemek ve normal kan şekeri değerlerini korumak için faydalıdır. Gebelikte ağır sporlar yapılmamalıdır. Spor veya egzersiz sırasında kan şekerinin aşırı düşmesine karşı tedbirli olunmalıdır. Hareketsiz yaşam tarzı aşırı kilo almaya neden olur bu da insülin direncini arttırarak kan şekeri değerlerinin yüksek seyretmesine neden olur ve diyetin yetersiz kalmasına neden olabilir.
Dyt. Merve Altuner