Beslenme, kanser tedavisinin önemli bir parçasıdır. Kanser tedavisinden önce, tedavi sırasında ve tedaviden sonra sürdüreceğiniz sağlıklı beslenme alışkanlıkları kendinizi daha iyi hissetmenize, mevcut durumunuzu korumanıza veya daha iyi olmanıza yardımcı olmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmaların sonuçları göstermiştir ki, tedavi sürecinde yeterli ve dengeli beslenen kanser hastalarının tedaviye yanıtları artıyor.
Kemoterapi ve radyoterapi alan kanser hastalarında bulantı ve kusma sorunları sıkça görülen yan etkilerdendir. Bu durum kansere bağlı olarak meydana gelebileceği gibi tedavide kullanılan ilaçlara bağlı olarak da meydana gelebilmektedir. Kemoterapiye bağlı olarak gelişen bulantı ve kusmalar ilacın alındığı gün içerisinde başlayarak, kullanılan ilaca göre birkaç gün süresince devam edebilmektedir. Radyoterapi tedavisinde ise özellikle göğüs, göbek ve beyin bölgesine uygulanan radyoterapi tedavisinde bulantılar kısa bir süre içerisinde gelişebilmekte ve düzelmesi birkaç saati bulabilmektedir. Bu nedenle hastanın beslenme durumu etkilenerek, bireyin yeme isteğini kaybetmesine neden olmakta ve hastayı olumsuz yönde etkilemektedir. Fakat kanser hastalarının besinsel ihtiyaçlarını karşılamaları tedavilerinin devamlılığı ve özellikle hastaların yaşam kalitelerini yükseltmeleri açısından oldukça önemlidir.
Kusma, bulantı ile birlikte olabilir ve bazı kanser türlerine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca yiyecek kokuları, evin ya da dışarının (egzoz gazları) kokusu, muayenehane, klinik ya da hastane kokuları da kusmaya neden olabilir. Kusma bulantı olmadan da görülebilmektedir.
Bulantı ve Kusma İçin Beslenme Önerileri;
- Sabah uyandığınızda, yataktan kalkmadan önce 1 – 2 parça kızarmış ekmek, etimek veya yağsız galeta yiyin, sonrasında 5 – 10 dakika daha yatakta kalın.
- Az az ama sık sık beslenin. Günlük öğün sayınızı 6 – 8 öğün şeklinde düzenleyin.
- Sıvıları daha çok öğün aralarında tüketmeye özen gösterin. Çünkü, öğünle birlikte alınan sıvılar bulantınızın artmasına neden olacaktır. Aç karnına sıvı tüketiminden kaçınınız.
- Buz parçaları çiğneyerek ağzınızda oluşan kötü tadın azalmasını sağlayabilir, böylece bulantı hissini azaltabilirsiniz.
- Soğuk çorbalar, sandviç, ayran, süt gibi oda sıcaklığında veya soğuk yiyecek ve içecekleri tercih ediniz.
- Etimek, simit, yağsız peynirli erişte veya makarna, haşlanmış patates, leblebi gibi yağsız, kuru, nişastalı ve tuzlu yiyecekleri tercih ediniz.
- Kuru yiyecekleri, sevdiğiniz krakerleri, tost ve galetayı gün boyunca sık aralıklarla tüketiniz.
- Günde 1 – 2 küçük parça şekerlenmiş kuru zencefil veya taze ananas tüketmeniz bulantınızı azaltacaktır.
- Nefesinizde kötü bir koku hissediyorsanız nane şekeri veya limonlu şeker çiğneyebilirsiniz.
- Şerbetli tatlılar, yağda kızartma ve kavurma şeklinde pişirilen yiyecekler, acılı baharat ilave edilmiş yiyecekler gibi aşırı tatlı, yağlı ve baharatlı yiyecekleri tüketmeyiniz.
- Günlük tedavi programınızda kolay sindirilebilen, yumuşak ve hafif yiyecekler olmalıdır. Kremalı veya tavuk suyuna yapılmış çorbalar ağır gelebilir.
- Kokusu az olan yiyecekleri tercih ediniz. Yoğun kokulardan uzak durunuz. Mümkünse yemek yapılan ortamda bulunmayın. Yemek pişirirken grill veya pişirme torbası kullanımı kokuların azalmasını sağlayacaktır.
- Yemek yapımı için ailenizden veya arkadaşlarınızdan yardım isteyin. Yemek pişerken oluşan kokulardan uzak olduğunuzda tüketiminiz daha kolay olacaktır.
- Yoğun bulantınız olduğu zaman çok sevdiğiniz yiyecekleri tüketmekten kaçının. Yaşayacağınız olumsuz bir deneyim, sevdiğiniz yiyeceği daha sonra tüketmenizi zorlaştırabilir.
- Yemek yedikten sonra yaklaşık bir saat çift yastıkta dinleniniz.
- Kusma nöbetleri geçmeden hiçbir şey yemeyiniz ya da içmeyiniz.
- Kusma sonrası sıvı kaybınızı önlemek için öğün aralarında sıvı alın. Kusma şikayetlerinizin devam ettiği süre boyunca, olabildiğince sık sık açık sıvı içeceklere ihtiyacınız olur. Kustuktan sonra ağzınızı çalkalayın, yaklaşık 30 dakika bekleyin. Elma suyu, kızılcık suyu, sade soda gibi açık sıvı içecekleri veya buzlu dondurmaları tercih ediniz.
- Aşırı kusma varsa, kahve ve kolalı içecekler gibi kafein içeren içeklerin tüketimini sınırlandırınız.
- Doktorunuzun ve hemşirenizin önerdiği şekilde gargara yapabilirsiniz.
- Bulantı ve kusma 3 günden daha kısa sürüyorsa kabul edilebilir olduğunu unutmayın. 3 günden uzun süren bulantı ve devamında oluşan kusma şikayetiniz varsa mutlaka doktorunuzla görüşün.
Bulantı ve Kusma Olduğu Günlerde Ne Yemelisiniz?
| Önerilen Yiyecekler | Kaçınılması Gereken Yiyecekler | |
| Yüksek Proteinli Yiyecekler | Haşlama etler, balık ve kümes hayvanlarıSoğuk et veya balık salatalarıAz yağlı etler, yumurtaYağsız veya yarım yağlı süt ile yapılmış çorbalarYağsız veya yarım yağlı yoğurt | Yağlı ve kızartılmış etler, sosis, kızartılmış yumurtaMilkshake (yağlı süt veya dondurmayla hazırlananlar) |
| Ekmek, Tahıllar, Pirinç ve Makarna | Ekmek, sade kraker, tostSoğuk tahıllarMuffin, bazlamaPirinç, tarhana | Yağda kızartılmış hamur ve hamur tatlılarıWaffle |
| Sebze ve Meyveler | Patates (fırında veya haşlanmış)Meyve sularıTolere edilebilen meyveler ve sebzeler | Patates cipsleri, patates kızartmasıYağda kızartılmış sebzeler |
| İçecekler | Kafeinsiz hafif içeceklerBuzlu çaySporcu içecekleri | AlkolKahve |
| Tatlılar ve Diğer Yiyecekler | Şerbet, meyveli jöle, meyveli barlar, meyveli dondurma, kek, puding (az yağlı sütle hazırlanmış)Tuzlu krakerTuz, tarçın, tolere edilebilen baharatlar | Çikolatalı karışık meyveli kekBaharatlı salata soslarıZeytin, biber, kırmızı biber, soğanSıcak soslar, krema, çeşni verici karışımlar |
Dyt. Ayşe ÖZGÖKER