Gerek yazılı medyada gerekse de görsel medyada ‘detoks’ ile ilgili haberler ve önerileriler oldukça sık karşımıza çıkmaktadır. Peki gündemi bu kadar meşgul eden detoksun ne anlama geldiğini biliyor musunuz?
Detoksun kelime anlamı ‘vücudu zararlı maddelerden arındırma işlemi’ olarak bilinmektedir. Biyolijik canlılar olarak bizler bazı organlarımız sayesinde arınma işlemini yaşamın bir parçası olarak gerçekleştiryoruz aslında. Özellikle karaciğerimiz, ardından böbreklerimiz bu arınma sürecinde oldukça önemli yere sahipken, bağırsaklarımızın, cildimizin ve hücrelerde bulunan detoksifikasyon enzimlerinin vücudun arınmasındaki rolleri unutulmamalıdır. Bu da demek oluyor ki vücudumuzu toksinlerden veya zararlı maddelerden sadece 3-5 gün detoks uygulayarak arındırmıyoruz, bu süreç bizim için günlük olarak ömür boyu devam etmektedir. Tabi ki doğru beslenmenin anahtar olduğunu unutmamalısınız.
Dolayısı ile medyada karşımıza çıkan ‘3 günlük detoks’, ‘bir haftalık detoks’, ‘detoks çayı’, ‘detoks çorbası’ gibi bir çok kavrama bu yazı ile eleştirel bir bakış açısını sizlere sunmayı ve vücudumuzu toksinlerden arındırmanın yollarını sizlerle paylaşmayı hedefliyorum.
Vücutta toksinler/ zararlı maddeler nasıl oluşmaktadır?
- Hava kirliliği
- Uzun süre ve fazla miktarda sigara ve alkol kullanımı
- Pasif içicilik
- Uzun süre ilaç kullanımı
- Uzun süre ve fazla miktarlarda yağlı-basit şekerli gıdalardan beslenmek
- Stresli bir yaşam sürmek
- Kronik yorgunluk
- Kronik kabızlık
- Hareketsiz bir yaşam sürmek
Yukarıda bahsi geçen faktörler vücutta arındırma işlemi (detoksifikasyon) yapan enzimlerin vücuttaki etkinliklerini azaltarak, toksinlerin vücuttan yeteri kadar atılmaması sonucu vücutta birikmesine neden olabilmektedir.
Peki detoks nasıl yapılmalıdır?
Günlük hayatımızda yukarıda bahsettiğim faktörlere maruz kalıyorsak bilmeliyiz ki vücudumuzda toksinlerin birikmesi kaçınılmaz oluyor. Dolayısı ile atacağımız ilk adımın sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme olması gerektiğini unutmayınız. Örneğin sigara içiyorsanız, ne kadar sağlıklı beslenseniz de vücudunuz toksinlere maruz kalmaya devam edecektir. Dolayısı ile sigrayı bırakmak veya ılımlı alkol kullanmak veya fiziksel aktiviteyi artırmak gibi davranışsal değişiklikler sağlıklı bir yaşam için önemli adımlar olacaktır.
Vücudunuzu hergün arındırın!
Vücudumuz, karaciğer ve böbreklerimiz sayesinde hergün arınma işlemini gerçekleştirmektedir. Bizler ise bu süreci yeterli ve dengeli beslenerek desteklemeliyiz.
- Vücudun arınmasında rol alan enzimleri destekleyen veya çalışmalarına yardımcı olan antioksidan (yani vücudumuzun koruyucuları) vitamin ve minarelleri sebze ve meyve tüketiminin yeterli olması ile büyük bir kısmını karşılayabilirsiniz.
- Hedefleriniz arasında günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketmek olmalı. Öneriler günde 9 porsiyon meyve ve sebzeye kadar çıkabileceğimiz yönündedir.
- Sebze ve meyvelerin farklı renkte olmasına özen gösterin. Örneğin, yeşil, kırmızı ve turuncu renkteki sebze ve meyvelere diyetinizde günlük olarak yer veriniz.
- Özellikle her gün en az 1 porsiyon çiğ sebze tüketmeye özen gösteriniz.
- Diğer önemli kural ise yeteri miktarda su tüketmek. Vücudumuzda toksinlerin atılmasında su oldukça önemli bir yere sahip. Su tüketiminiz ne kadar terlediğinize, cinsiyetinize ve yaşınıza göre farklılık gösterebilmektedir. Yeterli miktarda sıvı alıp almadığınızı idrarınızın renginden anlayabilrisiniz. Eğer idrarınızın rengi koyu ise bu yeteri kadar su tüketmediğiniz anlamına gelebilir.
- Düzenli bağırsak hareketlerine sahip olmak için yeterli miktarda posa alınması gerekmektedir. Bunun için de yeterli miktarda sebze ve meyve, tam tahıl ve kurubaklagil gibi posa içeriği yüksek besinlerden tüketmeye özen gösteriniz. Böylece kabızlık sonucu vücutta biriken toksinlerinleri önlemiş olursunuz.
- Diğer önemli nokta ise hareketli bir yaşam sürmek. Mümkün olduğu kadar fiziksel aktivitenizi artırmaya çalışınız. Günlük hayatınızda asansör yerine merdivenleri kullanmak, kısa mesafelere yürüyerek gitmek gibi pratik ve uygulanabilir çözümlerle fiziksel aktivitenize katkı sağlayabilirsiniz. Eğer egzersiz yapmak istiyorsanız bunu da uzmanı olan doktor ve fizyoterapistlere danışarak size uygun egzersiz planlarını belirlemeniz mümkün.
Peki medya bize neyi öneriyor?
Meyve ve sebze parçacıklarının doğranmış olduğu sular şu sıralar en revaçta olan öneriler arasında. Yukarıda da bahsettiğim gibi sadece bir kaç günlüğüne uygulanan bu yöntemler ile vücudun toksinlerden arınması çok da mümkün değil. Bu renkli kadehleri hayatı renklendirmek, su tüketimini daha keyifli hale getirmek için uygulayabilirsiniz. Altın anahtarın hergün en az 2-2.5 litre su tüketmek olduğunu unutmayın.
Detoks çorbaları, sebze suları ve detoks çayları ise diğer öneriler arasında. Bu tarz uygulamaları bireyler çok uzun süre devam ettirmeleri mümkün değil. Bunun nedeni ise vücudunuza yetersiz protein ve karbonhidrat alımı uzun sürede yetersiz beslenmenize neden olacaktır. İçeriğini tam olarak bilmediğiniz çay ve diğer ürünlere de daha temkinli yaklaşmanızı önermekteyim. Uzun süre kullanımda vücuda ne gibi yan etkileri olacağını bilemeyebiliriz.
Sonuç olarak,
Arındırma yani detoks vücudumuzun ihtiyacı olan bir işlem olup bizler bunu sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı ile en iyi şekilde yapabiliriz. Kızartma ve diğer ağır pişirme yöntemlerinden uzak durarak, hazır gıda ve katkı içeriği yüksek gıda tüketimini sınırlayarak, hergün en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketerek, ayrıca hergün yeterli miktarda su tüketip daha aktif olarak vücudunuzda toksinlerin birikmesini hergün azaltabilirsiniz. Sadece 3-5 gün işkence gibi uygulanan sıvı ağırlıklı programlarla vücudumuzu yıl boyu biriken toksinlerden arındırmamız mümkün olmayacaktır.
Uzm. Dyt. Burcu BARBAROS