Beslenme; en temel olarak gereksinimlerimizin en başında gelen ve büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerin vücudumuzda kullanılmasıdır. Sağlıklı beslenme ise; yaşımız, cinsiyetimiz ve fizyolojik durumumuza göre vücudumuzun ihtiyacı olan tüm besin öğelerinin yeterli ve dengeli miktarlarda alınmasıdır. Sağlıklı beslenme, diğer bir deyiş ile yeterli ve dengeli beslenmedir. Bu konu aslında oldukça önemlidir çünkü yeterli beslenen bir insan dengeli beslenmiyor olabilir ya da dengeli beslenen bir insan yeterli beslenmiyor olabilir.
Bu yüzden “yeterli beslenmek” ve “dengeli beslenmek” kavramlarını iyi bilmemiz gerekmektedir. Yeterli beslenmek demek; kilomuza, cinsiyetimize, yaşımıza ve fiziksel aktivitemize uygun kaloriyi almamız demektir. Az ya da çok almamız kilo kaybına ya da vücudumuzda gereksiz yağ artışına neden olabilir. Dengeli beslenmek demek ise; öğünlerimizi saati saatine tüketmemiz demektir.Aslında bu oldukça hassas bir konudur çünkü dengeli beslenebilmemiz için aslında dengeli de yaşıyor olmamız gerekir ve unutmamalıyız ki sağlıklı bir yaşamın birincil koşulu düzenli uyku saatleri ve zindeliktir.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ
Sağlık; her bireye bahşedilmiş yaşamımızda korumakla yükümlü olduğumuz yegane varlığımızdır. Sağlıklı olmak yalnızca fizyolojik bir kusurumuzun olmaması değil aynı zamanda psikolojik olarak da bir bütünlük içinde olmamız ve yaşamımızı kaliteli bir şekilde devam ettirmemiz anlamına gelmektedir. Sağlıklı bir hayata sahip olabilmemizin en temel koşulu ise sağlıklı beslenmekten geçmektedir. Sağlıklı beslenmek bizi birçok hastalıktan korumaktadır. Bunların en başında; kalp damar hastalıkları, kanser ve böbrek hastalıkları gelmektedir. Bu hastalıklara yakalandığımızda dahi yine beslenmemizi kontrol altına alarak ve kişiye özel hazırlanan bir beslenme programı ile birçok hastalığa tedavi ortamı yaratabiliriz. Tüm bu sebeplerden ötürü yaşam kalitemizi ve ömrümüzü en uzun ve sağlıklı şekilde geçirmemizde beslenmenin rolü oldukça önemli bir yere sahiptir.
SAĞLIKLI BESLENME ALIŞKANLIĞI NASIL KAZANILIR?
Sağlıklı beslenme hayatın yalnızca belli bir döneminde değil hayat boyu devam eden bir alışkanlık olmalıdır. Eğer sağlıksız beslendiğinizi düşünüyorsanız ve sağlıklı beslenmeye karar vermişseniz aslında yolun yarısını tamamladınız sayılır. İşe en başta yoğun miktarda tükettiğiniz ve sağlıksız olan besinleri sıralayarak başlayabilirsiniz ve buzdolabınızda bir daha bulunmaması için bu besinleri alışveriş listenizden sonsuza kadar çıkarabilirsiniz.İkinci adım ise sağlığımız için beslenme düzenimizdeki ufak değişiklikler olmalıdır.
SAĞLIKLI BESLENME ÖNERİLERİ
- Öğün atlanmamalıdır. Günde 3 ana 3 ara öğününüzü almaya özen gösterin. Çünkü atlanan her öğün bir sonraki öğüne kadar daha çok acıkmanıza ve karşınıza çıkan her yemeği kalorisi yüksek veya düşük, miktarca çok veya az demeden ihtiyacınızdan fazla tüketmenize neden olacaktır.
- Mümkün olduğu kadar çok çeşitli beslenmeye özen gösterin. Her gün beslenme planınız içerisinde tüm besin gruplarına (süt, et, sebze-meyve, tahıl) yer vermeye çalışın. Bu besinlerin hepsinden bir öğünde tüketemeseniz de gün içerisinde farklı öğünlerde almaya çalışın.
- Yemeklerinizi hazırlarken kızartma yerine ızgara, haşlama, buharda ve fırında pişirme yöntemlerini kullanın. Böylelikle beslenmenizdeki yağ tüketimini azaltmış olursunuz. Özellikle katı yağlardan (margarin, tereyağı vb.) uzak durun, daha çok bitkisel sıvı yağları tercih edin.
- Haftada en 2-3 kez balık, 2-3 kez kurubaklagil tüketmeye özen gösterin.Tüketilen karbonhidrat kaynağının türüne ve miktarına dikkat edin. Saf şeker kaynakları ve rafine unlu besinler yerine tokluk hissini arttıran, kabızlığı engelleyen ve kilo kontrolünü kolaylaştıran kurubaklagilleri (nohut, mercimek, barbunya gibi), lifli tahılları, taze ve kuru meyveleri, sebzeleri tercih edin.
- Günde 3-4 porsiyon çeşitli taze sebze ve meyveler tüketin. Sebze ve meyveler bol su ve vitamin-mineral içerip, diğer besin gruplarına göre daha düşük kalorilidirler. Dikkat edeceğiniz önemli bir nokta ise mevsiminde olan sebze-meyve tüketimidir.
- Gün içerisinde en az 8-10 bardak su içmeye özen gösteriniz.
- Alkollü içecek tüketme alışkanlığınız varsa bundan vazgeçmeye çalışın, bırakamıyorsanız da azaltın. Alkollü içeceklerin çeşidi de önemlidir. Viski, konyak, votka gibi sert alkollü içecekler bira ve şaraba oranla daha yüksek kalorilidir.
- Sağlıklı yaşam için, sağlıklı beslenmenin kardeşi olan sporu hayatımıza dahil edip, yaşam koşullarınıza uygun, sürekli yapabileceğiniz aktivite türü seçilmeli ve düzenli olarak haftada en az 150 dakika fiziksel aktivite yapılmalıdır.
‘SAĞLIĞINIZ İÇİN, SAĞLIKLI BESLENMEYİ ERTELEMEYİNİZ!’
Dyt.Peyman Güzeloğlu
dyt.peymanguzeloglu@gmail.com