Demir eksikliği dünyada en çok görülen anemi yani kansızlık türüdür. Demir eksikliği olan kişilerde cilt solgunluğu, güçsüzlük, yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, ellerde ve ayaklarda uyuşma, sinirli olma, ağızda ve dudaklarda yaralar, tırnak kırılması ve saç dökülmesi gibi olaylar sıklıkla görülmektedir.
Demir eksikliğinin ileri derece belirtileri arasında; çarpıntı, toprak veya buz yeme, tiroidlerin yavaş çalışması gibi durumlar görülmektedir.
Demir Eksikliği Neden Olur?
Diyetle vücuda yetersiz demir almak, yanlış diyet programları uygulamak demirin alımını yetersiz kılabilir. Gebelik, emzirme, büyüme çağındaki çocuklar, düşük doğum ağırlıklı ve erken doğan bebeklerde demire olan ihtiyaç fazladır. Çocukların anne sütü yerine demir desteği olmayan mamalarla beslenmesi, inek sütüne 1 yaşından önce geçilmesi, hazır gıdalarla beslenme ve hayvansal gıdaların yeterli alınmaması demir eksikliğine neden olabilir. Yetişkinlerde demir eksikliğinin en belirgin sebebi; çay, kahve tüketiminin fazla olması, etin kızartma yapılarak veya fırında aşırı pişirilip tüketilmesi ve işlenmiş et ürünlerinin (sosis, salam gibi) sık tüketilmesi yetersizliğin yaşanmasının başlıca sebeplerindendir.
Demir Eksikliğinde Ne Yenmelidir?
Demir eksikliğinden korunmak için; kayısı, kurubaklagiller, taze sebze ve meyve bolca tüketilmelidir. C vitaminini sık tüketmek de yararlı olmaktadır. Çünkü C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini arttırır.
Demir emilimini arttırmak için;
- Yumurta ile portakal suyunu veya domatesle, köftenin yeşil salata ile tüketilmesi demir emilimini arttırır,
- Mayalı ekmekteki demir, mayasız ekmeğe göre daha çok emilir,
- İyi pişmemiş kuru baklagiller yada kepek ekmeği demir emilimini azaltmaktadır,
- Posalı gıdalarla aşırı beslenme demir emilimini azaltır, bu yüzden posa alımını normal düzeyde tutmak gerekmektedir.
Yemeklerde Çay ve Kahve Tüketmeyiniz
Demir eksikliğini önlemenin bir yolu da çay ve kahveyi yemek sırasında yada hemen sonrasında tüketmemekten geçiyor. Yemek tüketiltikten en az 2 saat sonra çay veya kahve tüketilmesi önerilmektedir. Mümkün oldukça ara öğünlerde tüketmeye özen göstermek önemlidir.
Demir İçeriği En Yüksek Besinler;
- Karaciğer, kırmızı et, tavuk, balık (en iyi kaynakları)
- Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut,
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, semiz otu, molehiya)
- Kurubaklagiller
- Fındık, fıstık
- Pekmez, üzüm
Öneriler
Kahvaltılarda 1-2 yemek kaşığı pekmez, özellikle harup pekmezi tüketmek demir ihtiyacına katkıda bulunmaktadır,
Kırmızı etin bulunduğu öğünlerde, ayran, yoğurt veya süt gibi kalsiyum içeren gıdaları yemeklerin yanında değil ara öğünlerde tüketmek daha doğrudur. Çünkü kalsiyumun demiri yavaşlatma özelliği vardır.
Kurubaklagil ve tahıllı yemeklerin yanında maydanozlu, marullu ve limonlu salata tüketmek demir emilimini arttırmaktadır.
Dyt. Hüseyin SENCAR