Yaşlanma beden yapısı ve işlevlerinde süregelen değişikliklerin sonucudur. Evrendeki herşey gibi insan da yaşlanır. Yaşlılıkta enerji gereksinimi,yetişkinlik dönemine göre azalır. Ancak hastalıklar, sakatlanma ve kırıklar gibi bazı özel durumlarda artabilir. Enerji ihtiyacının arttığı bu gibi durumlarda yetersiz beslenilmesi kronik beslenme yetersizliği denilen duruma neden olur. Yetersiz beslenme, kronik hastalıkların görülme sıklığını ve bu hastalıklara bağlı ölümleri artırır. Yaşlılar için beslenme programı düzenlenirken dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibidir;
- Öğün sayısı artırılarak, her öğünde yenen miktar azaltılır. Böylece, sindirim güçlükleri önlenir.
- Beslenmede sıvı miktarı artırılıp tuz miktarı azaltılarak, böbreklerin yükü hafifletilir.
- Diyetin enerjisi, normal vücut ağırlığını koruyacak şekilde ayarlanır.
- Diyetteki besinler, yaşlının ekonomik durumu ve yeme alışkanlıklarına uygun olarak düzenlenilir. Olanaklar içinde her öğünde dört besin grubundaki besinlerden bir ya da birkaçının bulunmasına dikkat edilir.
- Besinlerin pişirilmesinde, diyetin enerjisini artırınca, sindirimi güçleştirici kızartmalardan kaçınılır. Yemekler, nemli sıcaklıkta veya fırında pişirilir. Çiğneme güçlüğü olanlarda, yemekler yumuşak ve sulu şekilde hazırlanır. Diyette yeteri kadar posa bulundurularak kabılık önlenir.
- Ağır tatlılar ve hamur işleri yaşlıların diyetinde çok yer almamalıdır. Muhallebi, sütlaç gibi sütlü tatlılar için daha uygundur. Sıklıkla kullanılacak besinlerden biri de yoğurttur. İstenirse yoğurt tatlandırılarak da yenebilir.
- Günde iki veya üç kez çay ve kahve almaktan yaşlılar hoşlanabilir. Çay tüketimi de sinir siteminde olumlu etki edeceğinden, besinlerin sindirilmelerini kolaylaştırabilir. Çay ve kahvenin aşırı tüketiminden sakınılmalıdır. Bitkisel çaylar, taze meyve suları, süt ve ayran daha uygun içeceklerdir.
- Yaşlılık döneminde enerji gereksinmesinin azalması, vücut direncinin azalması, hareket kısıtlılığı, kronik hastalıkların görülme sıklığının artması gibi nedenlerle vitamin ve minerallere olan gereksinim artar.
- Vitamin ve mineral yetersizliği akut ve kronik hastalıkların seyrini etkiler, ağırlaştırarak ölümlere neden olabilir. Vitamin ve minerallerin vücutta kullanımını engelleyen bir sağlık sorunu ya da besin alımında bir kısıtlamanın olmadığı durumlarda, D vitamini dışındaki vitamin ve mineral gereksinimi, iyi planlanmış bir diyetle besinlerden sağlanabilir. Bazı vitamin ve minerallerin gereksinimden fazla alınması toksik etki yapabileceği için vitamin ve mineral destekleri; diyetisyen ve doktor önerisi ile alınmalı, zorunluluk olmadıkça gereksinim besinlerden sağlanmalıdır.
Yaşlıların besin gereksinimlerini karışılayacak günlük besin grupları aşağıda gösterilmektedir;
- Et, yumurta ve kuru baklagil
- Süt ve türevleri: süt , yoğurt, peynir
- Sebze ve meyveler
- Tahıllar: ekmek, pirinç, bulgur, makarna
- Yağlar ve şekerler
Uzm. Dyt. Tuğçe Cumaoğlu